Aby odpowiedzieć na pytanie, jakie gatunki książek warto czytać, na wstępie trzeba zaznaczyć, że warto czytać wszystko. Albo, jak kto woli, nie warto czytać nic. Choć czytanie książek bywa bardzo pouczające i rozwijające, wszystko zależy od naszego nastawienia do lektury. Każda, nawet zła książka, może nam coś dać. Na przykład wiedzę o tym, „co się teraz czyta”. Albo czas miło spędzony na tropieniu fabularnych absurdów. Z drugiej strony, jeśli jesteśmy zamknięci na inne punkty widzenia, to nawet z najbardziej odkrywczej lektury nie wyniesiemy nic nowego. Można jednak pokusić się o stworzenie listy wartościowych rzeczy, których osiągnięciu sprzyja czytanie książek należących do poszczególnych gatunków.
Powieść psychologiczna – empatia
Powieść ma to do siebie, że zazwyczaj w toku akcji zderzają się ze sobą sprzeczne punkty widzenia i interesy. Powieść psychologiczna szczególnie eksponuje przeżycia bohaterów, które możemy skonfrontować z naszymi przeżyciami i doświadczeniami. Czytanie takich utworów rozwija w nas umiejętność wczuwania się w cudze stany emocjonalne, czyli empatię.
Reportaż – poszerzanie horyzontów
Literatura non fiction ma za zadanie opisywanie świata wokół nas, a nie kreację alternatywnych światów. Dzięki temu może być źródłem cennej wiedzy o zjawiskach, do których nie mamy bezpośredniego dostępu, a które nierzadko dzieją się obok nas lub w jakiś sposób nas dotyczą.
Literatura popularnonaukowa – wiedza i zabawa
Literatura popularnonaukowa to książki o niezaprzeczalnej wartości naukowej, jednak napisane językiem przystępnym dla przeciętnego czytelnika, który nie musi być ekspertem w jakiejś dziedzinie, by czerpać przyjemność z lektury. Zabawnie i ciekawie pisane książki o poważnych, skomplikowanych sprawach to świetny sposób na rozbudzenie w czytelniku niebanalnych zainteresowań.
Kryminał – logiczne myślenie
Typowy kryminał ma strukturę zagadki. Ktoś zabił, ale nie wiemy kto, i dopiero w toku akcji dostajemy wskazówki, które przybliżają nas (i powieściowego detektywa, z którym łatwo się utożsamić) do nieoczywistego rozwiązania. Czytanie kryminałów może być świetną nauką logicznego myślenia, czyli wyciągania wniosków z przesłanek. Uczula też na znaczenie drobnych, często pomijanych szczegółów.
Poezja – wrażliwość na brzmienie języka
Choć zapaleni czytelnicy wierszy należą do mniejszości, warto wspomnieć o poezji. Poezja tym różni się od prozy, że na pierwszym planie stawia język. Brzmienie wyrazów i skojarzenia, które przywołują, a nie czystą treść. Już jako dzieci jesteśmy uczeni różnych rymowanek i wierszyków, co wyczula nas na rytm i rymy, a także jest doskonałą zabawą, pomagającą ćwiczyć pamięć i sprawność językową.